قالی اردبیل – قالییبافی اردبیل – فرش اردبیل – قیمت قالی اردبیل –  فرش دستبافت اردبیل – خرید قالی اردبیل – قیمت فرش اردبیل – قیمت فرش دستباف اردبیل – قالیچه اردبیل – نقشه اردبیل -طرح نقشه های قالی اردبیل – قالی بافی اردبیل – طرح قالی اردبیل – ardabil carpet  ardabil rug -ardabil hand knotted rug – ardabil handmade rug -ardabil rug history- ardabil wool rug- ardabil rugs for sale – ardabil rug prices- antique ardabil rugs rug value-  antique ardabil rugs – ardabil carpets – iran carpet – persian carpet -persian rug – persian rug – rugs-ardabil persian rug – ardabil oriental rug – ardabil oriental carpet

قالی اردبیل

قالی اردبیل که شهرت جهانی دارد از گنجینه های بقعه شیخ صفی می باشد که در زمان شاه طهماسب اول در سال ۹۴۶ ه.ق توسط مقصود کاشانی در تبریز بافته شده و تا سال ۱۳۱۲ در کف دارالحفاظ (قندیل خانه) بقعه قرار داشته است. قالی اردبیل که حتی امروز به عنوان یکی از ذخایر ارزی کشور انگلستان محسوب می شود در سال ۱۳۱۲ ه.ق به دلیل کمبود بودجه شاهان قاجار و برای ساخت راه آهن در ازای آهن به مبلغی حدود ۳۸٫۰۰۰ تومان فروخته شد البته این از دلایل اظهار نظرات متخصصین و کارشناسان است بعضی هم براین عقیده اند که برای تعمیر بقعه فرش فروخته شده قالی اردبیل امروز در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شود و جزء با ارزش ترین فرشهای جهان به شمار می رود و همانند دیگر آثار ارزنده بقعه زینت بخش موزه های جهان شده، موزه های رم، لندن و آمستردام جزیی ازاین موزه ها هستند.

صنایع دستی قالب در استان اردبیل قالی بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی و ورنی بافیست.
بیش از ۹۰ درصد مردم استان به تولید این صنایع مشغولند.
از دیرباز قالی بافی در میان روستاییان جایگاه خاصی داشته و این مردم در کنار کشاورزی و دامپروری این حرفه را انجام می دادند. مواد اولیه برای تولید محصولات دارای پشم است و پشم نیز محصول دامپروری می باشد این تولیدات هم برای مصارف خانگی روستاییان بوده و هم برای عرضه با اقشار دیگر جامعه ‌کمک هزینه ای برای تامین معاش و معیشت بوده و هست.

تا سال ۱۳۱۰ هجری در شهرهای مجاور اردبیل فرشها کناره ای در اندازه های مختلف از ۶/۳ متر تا حدود ۱۱ متر بافته می شده است اندازه های کوتاهتر و ارزان قیمت تر در مشرق استان بافته می شد که معمولا در خود اردبیل به فروش می رفته که به کناره های اردبیلی شهرت یافته بهترین و مرغوب ترین این کناره ها در سراب و روستاهای مجاور‌آن بافته می شد که در تبریز به کناره های سراب معروف است که معمولا دارای متن شتری و ترنجهای لوزی شکل است.

قبل از جنگ جهانی دوم این مناطق که از مراکز مهم قالیبافی محسوب می شد دارای رکود اقتصادی شد و کارگران برای کار به اراک مهاجرت کرده و در زمینه بافت قالی ساروق شروع به کار کردند مطابق آمار در سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ از تعداد ۱۲۴ کارگاه دارای مجوز حدود ۱۰۶ کارگاه مربوط به خود اردبیل است مشکین شهر ۱۲ و خلخال و پارس آباد ۶ کارگاه دارند بافت قالی کم عرض بروی دارهای کم عرض صورت می گرفت و همچنین عدم آشنایی بافندگان به بافت قالی های بزرگ باعث رواج کناره شد و حتی عشایر و بافندگان روستایی هنوز هم به بافت قالی های کم عرض

مشغولند و این نقشه ها همان نقشه های طرح قلمی، نیم قلمی و جلد باخان شهرت دارد که در حدود سالهای ۱۳۰۰ ه.ش در مناطق اردبیل و سراب بافته می شده، در دوره صفویان رابطه بین ایران و جمهوری آذربایجان تاثیرات زیادی در بافت فرشها و زیراندازهای دو منطقه بوجود آورده و به همین علت بافت فرشها و زیراندازهای قفقاز دراستان به وفور مشاهده می شود قفقاز از بهترین و مهمترین مراکز قالی بافی ایران از عهد صفویه تا عهد قاجار بوده نقوشی که در این منطقه طراحی می شود انتزاعی و هندسی و به صورت لوزی های بهم چسبیده بوده و بخش میانی لوزی های گل و برگ ختایی و شاه عباسی درشت است و در زمینه اصلی فرش علاوه بر لوزی ها نقشهای خیالی همچون سیمرغ و اژدها به چشم می خورد.

از نقش های رایج دیگر قاب قابی یاخشتی همراه با گل و گیاه و نقش محرابی منقوش به نقوش شکسته گیاهی است. رنگ زمینه قالی های قفقازی سرخ آتشین، روناسی، سرمه ای، قهوه ای و کرم سیر است اندازه رایج در آنها قالی، قالیچه و کناره است. شیروان و گنجه ‌از مناطق بافت قالی در قفقاز هستند نقش محرابی رنگ شرابی در شیروان بافته می شود که در نوع خود بی نظیر است. اشکال مربع و لوزی متصل به هم هستند رنگ این نوع بافت فیروزه ای بسیارزیباست. قالی و قالیچه های فوق در رجشمارهای ۲۵-۳۰ الی ۴۵ در استان اردبیل به اقتباس از طرحهای قفقازی تولید می‎شد.

شهرها و روستاها و عشایر ایل سوون در بافت و تهیه قالی و قالیچه و کناره با نقوش هندسی و زینتی و سنتی محلی در دنیا مشهور و صاحب عنوان است. مواد اولیه برای بافت الیاف پشمی و پنبه ای است که به وفور خود استان تولید می شود نوع بافت متقارن (ترکی بافت) بوده و در رجشمارهای ۳۰ تا ۸۰ بافت می شود.
از نشانه های بارز روستایی اردبیل گیس بافی شده در دو سر قالی و نیز ساده بافی گلیم در دوسر قالی است که از ۵ سانتی متر تا ۲۰ سانتی متر می باشد بافت حاشیه مضاعف ساده در بخش افقی و عمودی قالیچه که در آنها نقوش حیوانی و گیاهی به صورت شکسته کار می شود.
درشت بافی و بلندی پرزها و وزن سنگین این نوع قالیچه ها ازنشانه های بافت روستایی اردبیل است. عشایر برای خودشان به دلیل نداشتن الیاف مکانیکی فرشهایی با رجشمار ۱۸ الی ۲۵ تولید می کنند. عشایر و ایلات ذهنی باف هستند و نقشه ای برای فرش نمی کشند و از نگهای تند و خشن استفاده می کنند که ناشی از برخورد مستقیم با طبیعت اطراف خویش است و طرحهایشان عموما لچک ترنج می باشد.

موتیفها در نقوش قالی های محلی استان:
کله قوچی: نقشی متشکل از یک چند ضلعی که از اطرافش چهار نقش شاخ مانند خارج می شوند این طرح در ذهن انسان شاخ گوزن یا اسکلت بدن ماهی را تداعی می کند.
جلد باخان: در لغت ‌به معنای نگاه زیرکانه است و د رطرح ۳ یا ۵ ترنج که در وسط قالی به اندازه های یکسان قرار دارند و معمولا در کناره ها استفاده می شوند این طرح در چهار گوشه دارای لچک می باشد و درون آن معمولا ذهنی بافی می شود.
یورتچی: نام روستایی در اطراف اردبیل است و این طرح از ۳ ترنج تشکیل شده که مجزا از هم هستند این ترنجها شش ضلعی با نوارهای نازک و پهن در رنگ بندی متفاوت حاشیه دور ترنجها بوجود می آیند. نقوش داخل ترنج ذهنی باف است.
قلمی: این نقشه از طرحهای فرشهای قدیمی سراب است که از شش ضلعیهای متصل به هم تشکیل شده و خطوط موازی و هاشوری که روی زمینه با ترنجها تزیین شده.

پودنیس: کلمه پودنیس مترادف سینی است. علت نامگذاری این طرح وجود مستطیل و مربع هایی است که به ترنجهای هندسی محسوب می شوند اکثر این اشکال گوشه بریده شده وبه هشت ضلعی تبدیل شده اند.
و نقشه هایی که در دیگر جاهای کشور مانند هریس اصفهان، نائین کاشان، و … بافته میشود در اردبیل هم بافته می شود. اندازه های رایج در فرش استان اردبیل:
۱- قاپی ایچی (پادری-پشتی ) ۲- ذرع چارک ۳-ذرع و نیم ۴-مسند
سانتی متر ۷۵* ۱۰۰ سانتی متر ۸۰*۱۲۰ سانتی متر۱۵۰*۱۰۰ سانتی متر۱۴۰*۲۰۰
۵- قالی ۷- مترو ۸- کناره ۹- خرک
سانتی متر ۴۰*۳۰ سانتی متر ۳۰۰*۲۰۰ سانتی متر (۴۰۰،۳۰۰)*۱۵۰ سانتی متر(۵۰۰،۴۰۰،۳۰۰)*(۸۰،۷۰)

بافنده های اردبیلی به تقریب در تمام اندازه ها می بافند ولی بیشترین تمایل را به ذرع و نیم و پرده ای و کناره های معمولی نشان می دهند. فرش های آنان در زمینه های فیروزه ای، سفید نخودی، کرم سرنجی، سرمه ای و سبز روشن به بازار عرضه می شود. بافت فرش های زمینه ابریشمی در سال های اخیر در این شهر بسیار متداول شده است.

گلیم بافی در استان اردبیل

اردبیل از جمله مناق مهم گلیم بافی ایران به شمار می آید و گلیم های آن در دنیا مشهور است و نقوش سنتی واساطیری که درگلیم سمبل نمادها و یا نقشهایی از ذهن بافندگان که بیانگر ارزوها و خواسته های ساکنان منطقه است. نقوش سنتی رایج درگلیم های استان بیشتر نقش سماور سینی، خرچنگ در متن گلیم و گردونه مهر (چلیپا) و نفش اژدها در حاشیه گلیم باشد. همچنین

نقوش حیوانات انتزاعی شده هم به کار می برد. گلیم در اکثر مناطق اردبیل رونق دارد در روستاها و عشایر. اما شهرنمین و روستاهای تابع آن و روستاهای بخش زهرا از شهرستان گرمی (مغان) ازمراکز مهم و عمده تولید گلیم در استان به شمار می آیند.
گلیم به سه نوع بافته می شود:

گلیم ساده باف: در این گلیم پودها، یکی در میان از لابلای چله ها عبور می کند این گلیم دو رواست و برای بافت آن از قبل نقشه اماده نمی شود. نقشه آن معمولا هندسی است و خطوط منحنی هم به ندرت دیده می شود.
گلیم برجسته: زمینه ای ساده دار دولی طرح اصلی مانند قالی پرز دار است، بدین صورت که از روی نقشه قالی بروی چله گلیم گره زده شده و در پایان پرز اضافی چیده میشود.
ورنی: گلیمی بدون پرز است بدون نقشه و ذهنی باف که توسط زنان و دختران عشایر مناطق مغان ارسباران ‌و مشگین شهر بافته می شود. این نوع گلیم درکردستان و کرمان با طرح و نقش دیگری بافته میشود که در کرمان آن را شیریکی پیچ می نامند. بهترین ورنی را در اردبیل ایل شاهسون، یا ایل سون تولید می کنند که سابقه ای طولانی در این زمینه دارد.

ورنی های استان دررنگهای لاکی- سرمه ای- کرم- سفید- پیازی- آبی روشن با نقش حیوانات در وسط و حاشیه ای حداکثر به عرض بسیت سانتی متر در طرفین می باشند.
نحوه به کارگیری الیاف درونی ورنی:
تار و پود ابریشمی
تار پنبه ای و پود ابریشمی
چله پنبه و پود پشمی

تار و پود پشمی
انواع ورنی:
ورنی دست ریس «گوزم»: این نوع ورنی بسیار کم تولید می شود و از ظرفیت و اصالت خاصی برخوردار است.
ورنی پشمی ماشین ریس: این دسته با بقیه فرق ندارند و به دلیل استفاده از پشم ماشینی از مرغوبیت و اصالت چندانی برخوردار نیستند.
ورنی های تمام ابریشم: تماما مواد و مصالح ابریشمی است. از ظرافت خاصی برخورداراند و برای صادرات تولید می شوند و از کیفیت اصالت و نقش‌ آنها کاسته می شود.
ورنی کف ابریشم: در این ورنی پود ابریشمی است از ظرافت خاصی برخوردارند و برای صادرات تولید می شوند و از کیفیت اصالت و نقش آنها کاسته می شود.

ورنی های کهنه باف: در این ورنی ها تار و پود از ابریشم است و از پشمی که از الیاف جاجیم های قدیمی و کهنه بدست آمده استفاده می شود و جنبه صادراتی دارد.
روش بافت ورنی: ورنی از نظر بافت به گلیم و قالی شباهت دارد و این زیرانداز به صورت یک رو است و این به دلیل شیوه خاص در بافت آن است که به صورت پود پیچی انجام می گیرد. این روش به بافنده این امکان را میدهد که خطوط منحنی را اجرا کند پودگذاری درونی با حرکت پیچشی و غیر منقطع روی چله انجام می گیرد. در پایان هر رج یک پود نازک پنبه ای از میان تارها عبور می کند.
از موارد استفاده ورنی می توان به رختخواب پیچ، خورجین و کناره اشاره کرد: اندازه هایی با توجه به سلیقه بازار برای ورنی در نظر گرفته شده:
ورنی کناره ای بزرگ ۱۵۰*۳۲۰ سانتی متر
ورنی کناره ای ۱۲۵*۳۲۰ سانتی متر

ورنی قالی ۱۲۰*۳۰۰ سانتی متر
ورنی قالیچه ۱۲۰*۲۵۰ سانتی متر
ورنی قالیچه ذرع و نیم ۱۱۵*۱۶۰ سانتی متر
ورنی پشتی ۸۰*۱۱۰، ۷۰*۱۰۰، ۶۰*۹۰ سانتی متر
جاجیم:
واژه جاجیم در اصل جاجم است و در قفقاز و ترکمنستان و آسیای صغیر همان جاجیم است در لغتنامه دهخدا به جاجم، پلاس می گویند و فرشی است که از نمد الوان می دوزند.
رایج ترین استفاده جاجیم رختخواب پیچ می باشد. استان اردبیل و به ویژه روستاهای اطراف خلخال از مراکزی هستند که در تولید جاجیم فعالیت می کنند، جاجیم در این مطنقه معمولا به صورت نواری به عرض ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر و طول ۶۰ متر می باشد برای بافت جاجیم از لوازم بسیارساده استفاده می شود. برای بافت ابتدا باید چله کشی کرد که این کار در محوطه ای به طول تقریبی ۲۵ متر انجام می پذیرد در استان اردبیل معمولا بافندگان چله کشی را در کوچه های تنگ انجام می دهند.

نقوش جاجیم:
جلفا: نقشی که به تنهایی کار می شود و یک لوزی در سراسر طرح تکرار می شود
بادامی: این نقش که مثل جلفا ازلوزی تکرار می شود به ندرت استفاده می شود. در جوراب بافی هم استفاده می شود.
سیرقا: از نقوش اختصاصی جاجیم بوده و از مثلث ایجاد می شود سیرقا به معنی گوشواره بوده و بین نقش و اسم هماهنگی زیادی وجود دارد.

گچی دیرناقی: این نقش مشترک بین جوراب و جاجیم می باشد و به معنی «ناخن بز» می باشد.
دوشان توپوقی: این نقش مشترک بین جاجیم و گلیم و جوراب است و از پنج مربع هم اندازه تشکیل شده معنای لغوی ان «مچ پای خرگوش» است.

تخته ای یا یول یول: جاجیم ساده و بدون نقش می باشد معنی یول یول یعنی راه راه.
اوزیک قاشی: به معنی نگین انگشتر بود. و شباهت زیادی میان طرح و نقش وجود دارد.
و از نقوش دیگر هم می توان به الماناتیشی (طرح چلیپا)- خشتی- تاختا- سو- دیشمه ای دیشی دیشی- پیچاق اوجی- قفسه- بلی باقلی- وبالاخره آشیق اشاره کرد.
شال بافی:
شال نوعی پارچه زمخت و تک رنگ است که از پشم گوسفندان در دستگاه شال بافی بافته می شود. شال بافی از هنرهای اصیل و سنتی تالشیها و ییلاق نشینان گیلان بوده است. بهترین نوع شال در دهی به نام کوبولان بافته می شود که حتی قابل رقابت با پالتوهای خارجیست اما متاسفانه این هنر امروز در این منطقه رو به زوال است. (فرهنگ دهخدا)- در فرهنگ عمید می خوانیم که شال نوعی پارچه ساده یا گلدار است که از پشم یا کرک می بافند و یا بالاپوشی که از پارچه پشمی خشن درست می کنند و کشاورزان شال را مانند پارچه ای دراز و کم پهنا و دور کمر یا دورسر خود می پیچند.

دستگاه شال بافی: در منطقه کلور دو وردی است دستگاه به صورت افقی و روبروی بافنده روی زمین قرار می گیرد. و این دستگاه شبیه دستگاه جاجیم بافی است، به این صورت که دو پایه چوبی به فاصله یک متر از یکدیگر در زمین محکم میشود. دو سراین پایه های چوبی به صورت u ساخته شده تا وردنه که شال بعد از بافته شدن به دور آن می پیچد روی آن قرار می گیرد.
اجزاء دستگاه شال بافی عبارتند از: وردنه، شاته، گوشواره، ورد، پدالها و ماکو.