قالی بیرجند – قالییبافی بیرجند – فرش بیرجند – قیمت قالی بیرجند –  فرش دستبافت بیرجند – خرید قالی بیرجند – قالیچه بیرجند – نقشه بیرجند -طرح نقشه های قالی بیرجند – قالی بافی بیرجند – طرح قالی بیرجند birjand carpet  birjand rug – hand knotted rug – birjand handmade rug -birjand rug history- birjand wool rug- birjand rugs for sale – birjand rug prices- antique birjand rugs rug value-  antique birjand rugs – birjand carpets – iran carpet – persian carpet -persian rug – persian rug – rugs-birjand persian rug – birjand oriental rug – birjand oriental carpet

قالی بیرجند بته از جمله نگاره های است كه استفاده از آن به عنوان نگاره ای مشترك در بيشتر مناطق قالی بافی ايران مورد توجه قرار گرفته است اين نگاره در هر يك از مناطق بافت دارای ويژگی های منحصر به فردی از نظر نحوه تركيب بندی، اندازه واگيره، رنگبندی، و … است به طوری كه شناخت اين ويژگی ها (در كنار شناسايی ويژگی های فنی قالی) عامل اصلی تفكيك و شناسايی قالی های هر يك منطقه از مناطق ديگر می باشد. بيرجند نيز يكی از مهمترين مراكز قالی بافی ايران است كه طرح های بته ای آن در گذشته دارای شهرت و اعتبار جهانی بوده است. با اين حال تا كنون تحقيق جامعی در خصوص شناسايی انواع طرح های بته ای اين منطقه صورت نگرفته است و بيشتر اطلاعات به معرفی موردی طرح های بته ای مراكز مختلف بافت و پژوهش هايی با هدف بررسی سير تحول نگاره بته متمركز بوده است. قالی کهنه بیرجند بر اين اساس در طرحی با عنوان«بررسی طرح بته در قالی بيرجند با تأكيد بر قالی های بته ای آستان قدس رضوی» به بررسی و شناسايی طرح های بته ای منطقه بيرجند پرداخته شد و با توجه به اينكه گنجينه آستان قدس رضوی دارای مجموعۀ كاملی از قالی های منطقه بيرجند می باشد به عنوان نمونه مطالعاتی مطلوب مورد توجه قرار گرفته است. مقاله حاضربرگرفته ازنتايج حاصل از طرح فوق می باشد. از اهداف اين مقاله می توان به معرفی انواع طرح های بته ای رايج در منطقه بيرجند از دوره قاجار تا كنون، بررسی ويژگی های هر يك از آنها و در نهايت معرفی و طبقه بندی قالی های بته ای بيرجند موجود در گنجينه آستان قدس رضوی اشاره نمود. اين پژوهش از جمله پژوهش های كاربردی است كه بر اساس مطالعات كتابخانه ای و ميدانی صورت گرفته است. بررسی نتايج بدست آمده از اين پژوهش نشان می دهد كه بته از رايج ترين طرح های بكار رفته در قالی بيرجند می باشد كه در اشكال و انداره های متفاوت به صورت نگاره اصلی يا فرعی (مكمل) در اكثر طرح های رايج در قالی بيرجند جهت آراستن متن و يا حاشيه بكار رفته است. كليدواژه های موضوعی: قالی بيرجند، طرح بته، نگاره بته , موزه فرش آستان قدس رضوی. مقدمه بته از نگاره های تزئينی رايج در ميان انواع هنر های سنتی ايران به ويژه هنر پارچه بافی، چاپ قلم كار، ترمه دوزی و قالی بافی طي قرون متمادی بوده است. توانمندی اين نگاره در همنشينی با ساير نقوش و امكان استفاده از آن در اشكال و ابعاد گوناگون را می توان از مهمترين عوامل كاربرد پردامنه و تداوم آن در طول زمان ذكر كرد. براساس بررسی های صورت گرفته تا پيش از قرن دوازدهم هجری قمری نگاره بته به عنوان طرحی مستقل برروی هيچ زيرانداز يا قالی مشاهده نشده است. از اين تاريخ به بعد است كه طرح های بته ای در تزئين قالی ها بكار رفته و به مرور با گسترش روابط تجاری و افزايش توليدات داخلی به عنوان طرحی مشترك در ميان معروفترين مراكز قالی بافی ايران از جمله كرمان، كردستان، فارس، اراك، همدان، بيرجند و… مطرح می شود. اين طرح در هر يك از مناطق فوق دارای تنوع بسيار و ويژگی های منحصر به فردی از نظر فرم نگاره بته، نحوه ی تركيب بندی آنها، رنگ بندی و سبك بته از لحاظ شكسته يا گردان است. بته از جمله نگاره های رايج در طرح های قالی های منطقه بيرجند می باشد. مقاله حاضر نتيجه پژوهشی است كه در راستای بررسی و شناسايی طرح های فوق انجام شده و به ارائه اطلاعاتی در خصوص انواع طرح های بته ای منطقه بيرجند و ويژگی های آنها پرداخته است. اين بررسی ها بر مبنای جمع آوری بيش از 60 نمونه مطالعاتی از قالی های منطقه بيرجند و در نهايت آناليز تصويری و رنگی 36 نمونه منتخب صورت گرفته است. لازم به ذكر است جمع آوری اين نمونه ها بر اساس مطالعات كتابخانه ای و ميدانی (نمونه های موجود در موزه ملی ايران، گنجينه فرش آستان قدس رضوی، موزه كاخ گلستان، بازار فرش مشهد و بيرجند و …) بوده است. قالی بافی در منطقه بيرجند مراكز قالی بافی منطقه بيرجند با توجه به فقر طبيعی منطقه بيرجند و محدوديت آب و خاك برای كشاورزی، قالی بافی از ديرباز يكی از اركان اصلی معيشت روستاييان بوده و به عنوان تأمين كننده قسمتی از درآمد خانوارهای روستايی اهميت سازنده ای در حيات نظام اجتماعی آنها داشته است. از طرفی اين امر باعث افزايش مراكز قالی بافی منطقه و توسعه اين صنعت خانگی در مقاطع خاصی از دوره های تاريخی شده است. طی سال های گذشته براساس آخرين تقسيمات كشوری، محدوده مرزی بسياری از مراكز معروف قالی بافی منطقه بيرجند كه زمانی زيرمجموعه بخش های اين شهرستان بوده اند، تغيير كرده است. بنابراين ضروری است تا در معرفی اين مراكز از مرزبندی قراردادی منطبق با آخرين تقسيمات كشوری پيروی كرد. در حال حاضر مراكز بافت منطقه بيرجند، در سه شهرستان بيرجند سربيشه و درميان واقع شده اند. مراكز قالی بافی شهرستان بيرجند شهرستان بيرجند به مركزيت شهر بيرجند، از شمال به شهرستان قاينات، از شرق به شهرستان درميان و سربيشه، از جنوب به شهرستان نهبندان و استان كرمان و از غرب به شهرستان سرايان و طبس محدود است. در حال حاضر اين شهرستان داری دو بخش: مركزی و خوسف می باشد كه مهمترين مراكز قالی بافی اين بخش ها به شرح زير می باشند: بخش مركزی: روستاهای «نوفرست» (هاشمی زاده، 1385: 150)، «سرچاه تازيان» (ژوله،1381: 173)، «خراشاد و چاج» (پورشافعي، 1383: 29) بخش خوسف: «دهستان خوسف» (صوراسرافيل، 1383: 27) و روستاهای «دهنورد و سيوجان» (پورشافعي، 1383: 29)، «خور» (هاشمي زاده، 1385: 150)، «قلعه زری» (پورشافعي، 1383: 29) مراكز قالی بافی شهرستان سربيشه شهرستان سربيشه به مركزيت شهر سربيشه در جنوب شهرستان درميان، شرق شهرستان بيرجند و شمال شهرستان نهبندان واقع است. در حال حاضر اين شهرستان دارای دو بخش: مركزی و مود است، كه مهمترين مراكز قالی بافی در اين بخش ها به شرح زير می باشد: بخش مركزی: شهر سربيشه و روستاهای «تجشك و لانو» (هاشمي زاده، 1385: 150) بخش مود: شهر مود و روستاهای «ابراهيم آباد، حاجی آباد، چنشت» (كاميابی، 1388)، «اسفراز» (هاشمی زاده، 1385: 150) و «كلاته سليمان» (هاشمي زاده، 1385: 150) مراكز قالی بافی شهرستان درميان شهرستان درميان به مركزيت شهر اسديه، در شرق شهرستان بيرجند، جنوب شهرستان قائن و شمال شهرستان سربيشه واقع است. در حال حاضر اين شهرستان دارای سه بخش: مركزی، قهستان و گزيك است كه مهمترين مراكز قالی بافی در اين بخش ها به شرح زير مي باشد: بخش مركزی: روستاهای «مسك» (ژوله،1381: 173) و «هندوالان» (صوراسرافيل، 1383: 34) بخش قهستان: روستاهای «درخش، كوشكك، فورخاص، دره عباس» (ژوله،1381: 173)، «گسك» (صوراسرافيل، 1383: 33) و «خسرو آباد» (سازمان بازرگانی خراسان جنوبی، بی تا: 5) بخش گزيك: روستای «گزيك» (صميمی، 1388) ويژگي های قالی منطقه بيرجند مواد اوليه از گذشته تا به امروز جنس تار و پود قالی های اين منطقه، پنبه بوده و جنس پرز آن پشم می باشد. در مواردی نيز استفاده از ابريشم به عنوان پرز در برخی از قسمت های نقش قالی به ويژه در قالی های متأخر مشاهده می شود. ابعاد در گذشته روستاهايی نظير درخش در عرضه قالی هایی در ابعاد قاليچه و ذرع و نيم شهرت داشته اند اما امروزه بيشتر توليدات منطقه به قالی هايی در ابعاد بزرگ اختصاص دارد. از طرفی بسياری از نمونه های باقی مانده از قالی های قديمی دارای فرمی كشيده هستند به طوری كه طول آنها نسبت به طول قالی های امروزی بيشتر است. با توجه به بررسی های صورت گرفته می توان به ابعاد رايج زير در توليد قالی های منطقه اشاره كرد: • «ابعاد رايج قالی های منطقه: 2 × 1/50 ، 2/40 × 1/70، 2 × 2، 2/50 در 2 ، 3 × 2، 2/50 × 2/50 ، 3 × 2/50 ، 3/50 × 2/50 ، 3 × 3، 4 × 3، 5 × 3/50 ، 6 × 4 • ابعاد رايج قاليچه های منطقه: 1/40 × 70، 1/20 × 80، 1/50 × 1 • ابعاد كناره های منطقه: 2 × 80، 2/50 × 80، 3 × 80، 3/50 × 80، 5 × 80 و 6 × 80» (سازمان بازرگانی خراسان جنوبی، بي تا: 4) تكنيك بافت بررسی ها نشان می دهد كه در بافت قالی های اين منطقه از شيوه لول بافت و گره فارسی (گره فارسی جفتی) استفاده می شود. به علاوه پودكشی از نوع دو پود (پود ضخيم و نازك) است كه در اغلب موارد پود نازك هر چند رج يكبار كشيده می شود. رجشمار قالی های اين منطقه نيز بين 30 تا 45 می باشد كه با توجه به حوزه بافت آن متغير است. به عنوان مثال روستای درخش در توليد قالی هايی با رجشمار بالای 35 شهرت دارد. طرح و نقش طرح های رايج در قالی بيرجند در هفت گروه زير طبقه بندی شده اند. 1- طرح ريزه ماهی 1-1 ريزه ماهی سراسری 1-2. لچك ترنج ريزه ماهی 1-3 پنج متن 2- طرح های بته سراسری 3- طرح محرمات بته ای 4. طرح های لچك ترنج 4-1. طرح ربعی سعدی 4-2. طرح كله اسبی 5- طرح خشتی 6- طرح های افشان: طرح های جنگلی، گل و بوته (هفت رنگ) 7- طرح های متفرقه مانند طرح خاتم، گل فرنگ، جوشقان و …. رنگ نتايج حاصل از بررسی های ميدانی صورت گرفته و آناليز رنگی نمونه های مطالعاتی نشان می دهد كه از كذشته تا به امروز 28 نوع شيد رنگی در قالی منطقه بيرجند مورد استفاده قرارگرفته كه «نام محلی» (كاميابی، 1388) (صميمی، 1388) 2) نگاره بته در قالی بيرجند بته از رايج ترين نگاره های به كاررفته در قالی بيرجند می باشد. اين نگاره در اشكال و اندازه های متفاوت به صورت نگاره اصلی و يا فرعی (مكمل) در اكثر طرح های رايج در قالی بيرجند جهت آراستن متن و يا حاشيه بكار رفته است. از آنجمله می توان به كاربرد بته در طرح های بته سراسری و محرمات بته ای به عنوان نگاره اصلی و در طرح های ربعی سعدی، خشتی، ريزه ماهی و خاتم به عنوان نگاره مكمل و فرعی در تركيب با نقوش ديگر اشاره كرد. طرح های بته ای بيرجند (بته سراسری و محرمات بته ای) فاقد لچك ترنج بوده و معمولاً با يك رديف نقوش ريز كاج و يا گل و بوته به صورت زنجيره در كناره فرش همراه است. كه در ديگر نقاط ايران متداول نمی باشد. به علاوه طرح های حاصل از تركيب نگاره بته با سرو و نگاره بته با گل ختايی در اشكال مختلف از رايج ترين طرح های بكار رفته در حواشی قالی های بته ای اين منطقه است. 2-1) نگاره بته در طرح های بته سراسری طرح های بته سراسری از طرح های قديمی و مشهور بيرجند می‌باشند، كه بافت آنها در حوزه قالی بافی درخش بيش از ديگر حوزه های قالی بافی بيرجند رواج داشته و دارای قدمت بيشتری است. در ميان انواع طرح های بته سراسری بدست آمده از منطقه بيرجند، سه گروه از اين طرح ها از فراوانی بيشتری نسبت به انواع ديگر آن برخورداند. • گروه اول: اين گروه شامل قالی هايی با طرح ارائه شده در رديف 1 جدول 2 است كه فرم بته ها و نحوه تركيب بندی آنها در كليه قالی های اين گروه يكسان بوده و تفاوت موجود تنها در جزئيات تك بته ها میباشد. از مهمترين ويژگی بته ها در اين گروه می توان به سوار بودن بته ها بر روی ساقه ای رونده از گل و برگ و در نتيجه ارتباط بته ها با يكديگر در كل طرح اشاره كرد. به علاوه رنگ زمينه متن قالی های اين گروه اغلب كرم و كبود و رنگ زمينه حاشيه اصلی آنها اغلب لاكی و گل اناری بوده و رنگ غالب در كل قالی لاكی و گل اناری می باشد. • گروه دوم: اين گروه شامل قالی هايی با طرح ارائه شده در رديف 2 جدول 2 است كه فرم بته ها و نحوه تركيب بندی آنها در كليه اين قالی ها مشابه بوده و تفاوت موجود در نقوش بكار رفته در فضای بين بته ها و جزئيات تزئينات تك بته ها می باشد. از مهمترين ويژگی بته ها در اين گروه می توان به سوار بودن بته ها بر روی پايه ای كوتاه ، فرم كشيده و عدم ارتباط آنها با يكديگر در كل طرح اشاره كرد. به علاوه رنگ زمينه متن و حاشيه اصلی اين گروه از قالی ها اغلب كرم می باشد. لازم به ذكر است بسياری از نمونه های بدست آمده از قالی هايی كه در بافت آنها از طرح های اين دو گروه استفاده شده است دارای قدمت بيشتری نسبت به نمونه های ديگر می‌باشند. • گروه سوم: اين گروه شامل قالی هايی با طرح ارائه شده در رديف 3 جدول 2 است كه فرم بته ها و نحوه تركيب بندی آنها در كليه قالی هاي اين گروه يكسان بوده و تفاوت موجود تنها در جزئيات تك بته ها می‌باشد. از مهمترين ويژگی بته ها در اين گروه می توان به سوار بودن بته ها بر روی ساقه های پهن رونده و در نتيجه در ارتباط بودن آنها با يكديگر در كل طرح اشاره كرد. همانگونه كه در تصوير نيز قابل مشاهده است، اين ساقه ها به صورت مايل حركتی رو به بالا دارند. به علاوه بته در اين گروه از نوع بته مادر و بچه می باشند. نگاره بته در طرح های بته سراسری نتايج بدست آمده از آناليز طرح های بته سراسری منطقه بيرجند نشان می دهد كه به طور كلی اين طرح ها دارای ويژگی های زير می‌باشند: اين طرح ها از نوع طرح های واگيره ای بوده كه به صورت سرهم سوار در يك جهت و يا دوجهت بسته به نوع حركت بته ها در كل متن قالی تكرار می‌شوند. 2- حركت بته ها در سرتاسر متن به صورت ايستا و بر روی رديف های افقی موازی است. جهت بته ها در 75% نمونه های بدست آمده به سمت چپ می باشد. به علاوه طرح های رايج در حاشيه اصلی قالی های بيرجند با طرح بته سراسری بر پايه يكی از تركيب بندی های زير است: 1- تركيب نگاره بته با سرو 2- تركيب نگاره سرو با گل و برگ ختايی و در برخی موارد همراه با نگاره بته 3- تركيب نگاره بته با گل های ختايی مشابهت تركيب بندی طرح حاشيه با طرح متن قالی 2-2) نگاره بته در طرح های محرمات بته ای طرح محرمات بته ای نيز از طرح های قديمی و مشهور بيرجند می باشد كه بافت آن در حوزه درخش بيش از ديگر حوزه های قاليبافی بيرجند رواج داشته است، اما توليد آن در گذشته بيش از امروز متداول بوده و در حال حاضر به ندرت يافت می شود. براساس بررسی های انجام شده دو نوع طرح محرمات بته ای در منطقه بيرجند شناسايی شده است، كه عبارتند از: • طرح محرمات بته ای نوع اول اين طرح كه از نوع طرح های شكسته – گردان می باشد، تركيبی از نوارهای پهن و باريك محرمات است و همان طور كه در رديف 1 جدول 3 ديده می شود به صورت يك در ميان تكرار شده اند. نوارهای پهن مزين به يك ساقه پهن و يك ساقه باريك پيچكی شكل رونده است كه ساقه باريك حامل نگاره های بته ای می باشد. طرح های محرمات بته ای نوع اول به طرح های محرمات دورنگ معروف هستند، به اين معنی كه معمولاً دو رنگ لاكی و كرم به صورت يك درميان رنگ های غالب زمينه نوارهای پهن محرمات می باشند. بررسی قالی هايی با طرح محرمات بته ای نوع اول نشان می دهد كه حواشی اين قالی ها باريك بوده و فضای كمي را نسبت به مساحت قالی دربرگرفته اند. به علاوه در برخی از نمونه های بدست آمده استفاده از نگاره بته در تزيين حاشيه اصلی اين گروه از قالی ها مشاهده می شود. • طرح محرمات بته ای نوع دوم طرح محرمات بته ای نوع دوم از نوع طرح های گردان بوده و نوارهای پهن محرمات در اين طرح بر كل متن غالب می باشند. به اين معنی كه نوارهای باريك نسبت به نوارهای پهن فضای بسيار كمتری را اشغال كرده اند. به علاوه در طرح محرمات نوع دوم در هر واگيره دو نوع بته از ساقه پيچكی شكل رونده نشأت گرفته است. رنگ زمينه نوارهای پهن در اين نوع محرمات، دو رنگ يا سه رنگ می باشد كه شامل رنگ های كرم، لاكی، خاكی و كبود است. (رديف 2 جدول 3) حاشيه اصلی قالی هايی كه دارای طرح محرمات بته ای نوع دوم می باشند، بسيار پركارتر از زمينه قالی بوده و استفاده از نگاره بته ای در آنها قابل مشاهده است. اساس يكی از طرح های رايج در حاشيه اصلی اين نوع قالی ها مطابق تصوير حاشيه اصلی رديف 2 جدول 3 بر پايه همنشينی نگاره های سرو و بته می باشد. لازم به ذكر است مقايسه نمونه هاي بدست آمده از قالی هايی با طرح محرمات بته ای، نشان می دهد كه طرح محرمات نوع اول نسبت به طرح محرمات نوع دوم در منطقه دارای قدمت بيشتری است. به علاوه براساس بررسي های صورت گرفته، می توان به ويژگی های زير در طرح های محرمات بته ای منطقه بيرجند اشاره كرد: 1- نوارهای پهن محرمات مزين به ساقه پيچكی شكل رونده ای می باشند كه اين ساقه ها نيز حامل نگاره های بته ای در طول نوارهای محرمات هستند. 2- از آنجايی كه نقش محرمات قابليت امتداد نامحدود را دارا است، تنظيم حركت بته ها در نوارهای محرمات موجب كاهش تحرك بته ها نشده است. 4- در طرح محرمات بته ای منطقه بيرجند، متن قالی بر مبنای تكرار واگيره به صورت سرهم سوار و در دو جهت شكل می گيرد. به اين معنی كه جهت تكرار واگيره در هر رديف مخالف رديف قبل می باشد، بر اين اساس روی بته ها در يك رديف به سمت چپ و در رديف ديگر به سمت راست است. 2-3) نگاره بته در طرح های خاتم طرح خاتم بر پايه تركيب فرم های هندسی است كه خطوط و زوايای شكسته آنها به دليل استفاده از نقوش اسليمی و ختايی و به عنوان عناصر تزئينی در تركيب بندی نهايی طرح قابل رؤيت نمی‌باشد. ‌بررسی ها نشان می‌دهد كه در برخی از قالی های بيرجند با طرح خاتم از نگاره بته در تركيب بندی با ساير نقوش استفاده شده است. اشكال، فرم ها و تركيب بندی بته ها و حتی محل قرار گيری آنها در قالی هايی با طرح خاتم متفاوت می باشد و ممكن است. مانند (طرح جدول 4) در هر يك از فرم های هندسی طرح خاتم از يك نوع بته استفاده شده باشد. لازم به ذكر است نگاره بته در طرح های خاتم ، نقش فرعی و مكمل دارد. 2-4) نگاره بته در طرح های لچك ترنج يكی از طرح های رايج در منطقه بيرجند به ويژه در حوزه قاليبافی مود طرح لچك ترنج معروف به ربعی سعدی می باشد. بررسی نمونه های بدست آمده از قالی های ربعی سعدی نشان می دهد كه استفاده از نگاره بته به عنوان نگاره مكمل و فرعی، در متن و حاشيه بسياری از اين قالی ها متداول است. با توجه به نتايج حاصل از تجزيه و تحليل نمونه های مطالعاتی، محل استقرار بته ها در متن قالي های ربعی سعدی، انتهای اسپيرال های منشعب شده از سرترنج (اسپيرال های حد فاصل لچك و ترنج) می باشد و دارای فرمی شبيه به برگ هستند. اما استفاده از نگاره بته تنها به اسپيرال های زمينه ختم نمی شود و ممكن است اين نقش در انتهای اسپيرال های لچكی نيز مشاهده شود. تصوير 2: لچك طرح ربعی سعدی يكی از رايجترين طرح های حاشيه اصلی قالی های ربعی سعدی حاشيه موجود در جدول 5 می باشد. در اين حاشيه نيز نگاره بته به صورت برگی شكل در انتهای ساقه های نشأت گرفته از گل های ختايی قرار گرفته است كه در طرح نهايی، بته ها دو به دو يك گل ختايی را دربرگرفته اند. 2-5) نگاره بته در طرح ريزه ماهی طرح ريزه ماهی از طرح های اصيل منطقه بيرجند می باشد كه در قالب سه طرح سراسری، لچك ترنج و پنج متن بافته شده است. امروزه نيز اين طرح به صورت سراسری و لچك ترنج بيش از طرح های ديگر متداول بوده و 80 درصد توليدات منطقه را به خود اختصاص داده است. طرح سماوری از طرح های رايج در حاشيه اصلی قالی هاي ريزه ماهی به ويژه در نمونه های متأخر آن مانند طرح ارائه شده در رديف 1 جدول 6 می باشد. در اين طرح، بته ها نگاره های مكمل و فرعی بوده كه از نقش معروف به سماور منشعب می شوند اما در برخی از طرح های سماوری نقش برگ جايگزين نگاره بته شده است بررسی ها نشان می دهد كه استفاده از نگاره بته در حاشيه قالی های ريزه ماهی تنها به حاشيه سماوری اختصاص نيافته است، بلكه در نمونه هايی با قدمت بالا نيز استفاده از اين نگاره در حاشيه متداول بوده است. به عنوان مثال در طرح ارائه شده در رديف 2جدول 6 حاشيه اصلی قالی ريزه ماهی متعلق به قرن 19 مي باشد، كه نگاره بته به صورت برگی شكل در انتهای ساقه های نشأت گرفته از گل های ختايی قرار گرفته به طوری كه در طرح نهايی، بته ها دو به دو يك گل ختايی را دربرگرفته اند.